In de late jaren ’60 nam Abdelrahman Sedira zijn dochter Zineb vaak mee naar de plaatselijke bioscoop in een arme voorstad ten noorden van Parijs. Voormalig fabrieksarbeider Abdel Sedira was analfabeet in zowel het Frans als zijn moedertaal Arabisch, hij was nauwelijks naar school geweest. Maar hij en Zineb deelden een liefde voor film. In plaats van ondertiteling stond er een Arabisch-sprekende persoon vooraan en vertaalde ad hoc. Die avonturen bleven bij Zineb Sedira en openden werelden voor haar.
Snel vooruit naar 2022 en hetzelfde meisje, nu een inwoonster van Brixton in Zuid-Londen, is geselecteerd om Frankrijk te vertegenwoordigen op de beroemde kunstbiënnale van Venetië. Er is enige protest tegen haar optreden van conservatieve stemmen in Parijs – wat weet deze dochter van Algerijnse immigranten, een balling in Londen, van de Franse cultuur? Maar Sedira luistert niet naar dat alles. Als onderdeel van haar paviljoen creëert ze de oude bioscoop in Gennevilliers waar zij en haar vader die middagen in de jaren ’60 doorbrachten. En ze stopt niet daar. Ze vindt films van Algerijnse immigranten zoals haar vader die in Frankrijk aankomen, en voegt zichzelf op de een of andere manier bij hen. Ze brengt een beroemde filmbar in detail tot leven – om een beroemde, taboedoorbrekende scène uit de film Le Bal te herscheppen waarin een Parijse vrouw de tango danst met een Algerijnse man (Sedira danst als de vrouw). En ze maakt als liefdevolle hommage de woonkamer in Brixton exact na, compleet met jaren ’60 meubilair, vinylplaten en filmposters waarin deze levendige herinneringen in haar hoofd zijn neergestreken.
Criticus Laura Cumming beschreef Sedira’s tentoonstelling in Venetië als “de razende hit” van die baanbrekende “vrouwenbiënnale”; een “betoverende levende kunst” die “het familieverhaal verweeft met postkoloniale geschiedenis” en met behulp van “de naadloze stroom van film vraagt wat echt is en wat fictie is”.
Volgende week worden die Venetiaanse kamers en films opnieuw gerecreëerd – met enkele toegevoegde verwijzingen uit die persoonlijke geschiedenis – dit keer in de Whitechapel Gallery in East End, Londen. De locatie is een natuurlijke keuze voor Sedira’s verleidelijke onderzoek naar de aard van ontheemding en assimilatie, geheugen en vergetelheid – het is al generaties lang een toevluchtsoord en etalage geweest voor verschillende lokale gemeenschappen in aangrenzende Brick Lane.
Vorige week zat ik boven met haar in de galerie, terwijl het personeel beneden haar woonkamer in elkaar timmerde, en sprak over een deel van die geschiedenis. De tentoonstelling heeft een bijzondere emotionele betekenis voor Sedira, omdat haar vader, de man die “die zaadjes in hart en geest heeft geplant”, in december is overleden. Sedira, 61, is net terug uit Parijs, waar ze nu een studio heeft als onderdeel van een stadsinitiatief om “inheemse” kunstenaars te promoten. “Mijn identiteit was al een beetje complex,” zegt ze met een glimlach, “maar ik raak nog steeds gewend aan twee huizen en studio’s. Ik werd vanochtend wakker, terug in Brixton, en dacht dat ik nog steeds in Parijs was. En als ik iets kook in de Parijse keuken, zoek ik naar mijn olijfolie op de plek waar die in Engeland staat.”
Heeft het hebben van duizenden biënnale bezoekers die door haar woonkamer in Londen dwalen, op haar banken zitten, haar boeken lezen, haar gevoel over het echte leven veranderd?
“Een beetje. En mensen hebben natuurlijk vaak déjà vu als ze op bezoek komen – of als ik een Zoom-gesprek voer, kennen ze de achtergrond heel goed. Maar het is nog steeds zoals het was. En ik leef erin, zoals voorheen.”
Het was gedeeltelijk haar interesse in het verzamelen van meubels en foto’s uit de jaren ’60 die Sedira’s artistieke praktijk heeft gevestigd. Ze zocht naar “geleefde objecten” op rommelmarkten of op eBay, die een politiek, postkoloniaal of feministisch verhaal konden vertellen. Die gewoonte groeide uit tot een obsessie van een conservator met projecten om archieffilms uit de jaren ’60 te behouden, met name uit de “gouden eeuw” van de Algerijnse cinema na het einde van de koloniale oorlog met Frankrijk en de onafhankelijkheid in 1962. Sedira is gefascineerd door hoe Algiers kortstondig het centrum werd van politieke filmmaken op dat moment, met bijvoorbeeld de financiering van blijvende meesterwerken van de cinema zoals The Battle of Algiers van de Italiaanse regisseur Gillo Pontecorvo.
Die film was niet een film die Sedira en haar vader ooit hebben gezien – hij werd enkele jaren verboden in Frankrijk en was onderwerp van terroristische dreigingen bij de uiteindelijke release. De kunstenares keek hem voor het eerst toen ze begin jaren ’90 naar de kunstacademie in Londen kwam, en een paar verhalen van haar ouders vielen op hun plaats. Ze maakte een filmstuk genaamd Moeder, Vader en Ik waarin haar ouders spraken over hun leven in Frans Algerije en hun betrokkenheid bij enkele acties van de verzetsbeweging – en vervolgens over hun beslissing om in Frankrijk te komen wonen, om het land van hun kolonisator te kiezen. “Ze legden het in heel eenvoudige woorden uit”, zegt Sedira, “het was om economische redenen, voor het gezin.”
In haar jeugd waren haar ouders voorzichtig om nooit iets negatiefs over Frankrijk te zeggen. “Ze wilden duidelijk niet dat we opgroeiden met een haat tegen Frankrijk, ons thuis”, zegt ze. “Desondanks konden we zien dat er een probleem was. Ik ben geboren een jaar nadat Algerije de oorlog had gewonnen – dus je kunt je voorstellen welk racisme er in Frankrijk was tegen Algerijnen. Ik ben opgegroeid met veel van dat racisme. Als kind begrijp je politieke gesprekken misschien niet volledig om je heen, maar je absorbeert er toch iets van.” Ze gelooft dat die opgenomen houdingen en
FAQ: Abdelrahman Sedira en de Kunstbiënnale van Venetië
1. Wie is Abdelrahman Sedira?
Abdelrahman Sedira is een kunstenaar en filmmaker en de vader van Zineb Sedira. Hij was een voormalig fabrieksarbeider en nam zijn dochter vaak mee naar de bioscoop in haar jeugd.
2. Wat is de Kunstbiënnale van Venetië?
De Kunstbiënnale van Venetië is een internationale kunsttentoonstelling die elke twee jaar plaatsvindt in Venetië, Italië. Het is een belangrijk evenement in de kunstwereld en trekt kunstenaars, critici en kunstliefhebbers van over de hele wereld.
3. Waarom is er protest tegen Zineb Sedira’s optreden op de Kunstbiënnale van Venetië?
Er is protest tegen Zineb Sedira’s optreden van conservatieve stemmen in Parijs. Ze vragen zich af wat zij, als dochter van Algerijnse immigranten en balling in Londen, weet van de Franse cultuur.
4. Wat is het thema van Sedira’s tentoonstelling in Venetië en Londen?
Sedira’s tentoonstelling onderzoekt ontheemding, assimilatie, geheugen en vergetelheid. Ze weeft het familieverhaal en de postkoloniale geschiedenis in haar kunstwerken.
5. Waar vindt Sedira’s tentoonstelling in Londen plaats?
Sedira’s tentoonstelling wordt gerecreëerd in de Whitechapel Gallery in East End, Londen.
6. Wat heeft de tentoonstelling voor emotionele betekenis voor Sedira?
De tentoonstelling heeft een bijzondere emotionele betekenis voor Sedira, omdat haar vader in december is overleden. Hij heeft een grote invloed gehad op haar artistieke praktijk en het tentoonstellen van haar woonkamer voelt als een eerbetoon aan hem.
7. Waar is Sedira’s interesse in meubels en foto’s uit de jaren ’60 door ontstaan?
Sedira begon meubels en foto’s uit de jaren ’60 te verzamelen als een manier om politieke, postkoloniale en feministische verhalen te vertellen. Deze interesse is uitgegroeid tot een obsessie en heeft haar kunstpraktijk beïnvloed.
8. Waarom is Sedira gefascineerd door de Algerijnse cinema uit de jaren ’60?
Sedira is gefascineerd door de Algerijnse cinema uit de jaren ’60, met name de periode na het einde van de koloniale oorlog met Frankrijk in 1962. Ze is geïnteresseerd in hoe Algiers toen het centrum werd van politiek filmmaken en enkele meesterwerken heeft voortgebracht.
9. Hoe heeft Sedira’s achtergrond invloed gehad op haar werk?
Sedira is geboren een jaar nadat Algerije de oorlog had gewonnen, dus ze heeft racisme tegen Algerijnen in Frankrijk ervaren. Haar ouders hebben haar opgevoed om geen haat tegen Frankrijk te hebben, maar ze heeft toch de politieke gesprekken en houdingen om haar heen geabsorbeerd, wat haar werk heeft beïnvloed.
Gerelateerde links:
– Whitechapel Gallery
– Kunstbiënnale van Venetië