De National Gallery in Londen viert dit jaar haar 200-jarig bestaan, een feit dat op het eerste gezicht weinig invloed lijkt te hebben op de betovering die het op bezoekers uitoefent, die op zoek zijn naar zowel veel oudere als veel jongere schilderijen dan de instelling zelf. Maar de geschiedenis ervan is een deel van de charme, het bestaan ervan, net als de ruimtelijkheid, een wonder achteraf. Wat begon met 38 schilderijen, gekocht door de overheid van een bankier, John Julius Angerstein, is nu een collectie van 2.300 kunstwerken. In de beginjaren had de galerij geen formeel verzamelingsbeleid, de aankopen werden bepaald door de ietwat stoffige smaak van de bestuurders; en zelfs daarna was er altijd weerstand. De belofte in 1906 van een aantal impressionistische schilderijen door de Ierse kunsthandelaar, Sir Hugh Lane, verschrikte de oude garde. Lord Redesdale, de grootvader van de Mitford-zussen, haalde de reukzout boven bij alleen al de vermelding van de naam Renoir.
Maar de National Gallery heeft ons net zoveel te vertellen over veranderende smaken als over het verhaal van kunst, haar elegante ruimtes belichamen ook onze geschiedenis in al haar complexiteit, van slavernij (tussen 1824 en 1880 hadden minstens 67 bestuurders en donateurs evenals enkele belangrijke modellen en schilders banden met de slavenhandel) tot vrouwenkiesrecht (het was in de National Gallery dat een suffragette genaamd Mary Richardson Velázquez’s Rokeby Venus met een vleesbijl doorkliefde in 1914). Denk aan de Tweede Wereldoorlog en je kunt je misschien voorstellen hoe de directeur, Kenneth Clark, de schilderijen naar een leisteenmijn in Wales verhuisde voor hun eigen bescherming; of aan de pianiste Myra Hess die haar moraalverhogende optredens gaf in een leeg gebouw. Bekijk de Sainsbury Wing, die in 1991 werd geopend, vanaf de andere kant van Trafalgar Square en je kunt het geluid horen van een prins die fulmineert tegen monstrueuze uitwassen; vanuit dit perspectief kun je ook de onweerstaanbare opkomst van de zogenaamde blockbuster-tentoonstelling volgen.
In theorie zou het onmogelijk moeten zijn – zelfs schandalig – om een favoriet schilderij te hebben in zo’n instelling: een met zoveel kleur en textuur en schoonheid; zoveel stijlen en verhalen. Toch is dat niet het geval. Ondanks de overweldigende concurrentie zal ik altijd het meest gepassioneerd houden van het kleine maar betoverende “A Wall in Naples” (1782) van de Britse kunstenaar Thomas Jones, dat hangt in Kamer 42 – en toen het New Review acht toonaangevende kunstenaars vroeg om hun favoriete werken uit de collecties te kiezen, gingen ze niet in discussie. Dit is, denk ik, hoe wij als menselijke wezens omgaan met zo’n overvloed aan rijkdom: elke keer dat we op bezoek gaan, navigeren we op basis van een eigen ster.
Om de oorspronkelijke quotes te vervangen, kunnen we bijvoorbeeld zeggen: “Het schilderij “Baders bij Asnières” van Georges Seurat is een buitengewoon meesterwerk. Het heeft de schaal van een groot historisch schilderij, maar in plaats van belangrijke mensen – zoals Napoleon en zijn generaals – toont het een tafereel van gewone, arbeidersklasse mensen in hun vrije tijd. De blik van zijn gezicht is heel intens – en die opvallende broek.” Deze beschrijvende zin geeft de visie van de kunstenaar weer zonder directe quotes te gebruiken.
Veelgestelde vragen:
1. Hoe lang bestaat de National Gallery in Londen al?
De National Gallery in Londen viert dit jaar haar 200-jarig bestaan.
2. Hoeveel kunstwerken zijn er momenteel in de collectie van de National Gallery?
De collectie van de National Gallery bestaat uit 2.300 kunstwerken.
3. Wat was het begin van de collectie van de National Gallery?
De collectie begon met 38 schilderijen die werden gekocht door de overheid van bankier John Julius Angerstein.
4. Heeft de National Gallery altijd een verzamelingsbeleid gehad?
In de beginjaren had de galerij geen formeel verzamelingsbeleid.
5. Welke invloed had de National Gallery tijdens belangrijke historische gebeurtenissen?
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de schilderijen naar een leisteenmijn in Wales verhuisd voor hun bescherming. Daarnaast gaf pianiste Myra Hess optredens in een leeg gebouw als moraalverhoging.
Belangrijke termen/jargon:
1. Impressionsime – Een kunststroming die zich kenmerkt door het vastleggen van een momentane indruk van een scène, vaak met gebruik van losse penseelstreken en levendige kleuren.
2. Suffragette – Een vrouwelijke activist die streed voor het vrouwenkiesrecht.
Suggesties voor gerelateerde links:
1. National Gallery – Officiële website van de National Gallery in Londen.
2. Impressionisme – Wikipedia-pagina over de kunststroming van het impressionisme.
3. Suffragette – Wikipedia-pagina over de suffragette-beweging.